نگرانی جهانی از طوفان مواد مخدر افغانستان بالای صلح و امنیت !
با هدف قرارندادن شورشیان در جریان برداشت محصول تریاک، کابل، فرصت مهم برای ضربهزدن به طالبان را از دست داده است.
موضع دولت افغانستان، در مذاکرات مستقیم صلح با طالبان، همراه گروه هماهنگی چهارجانبه که شامل مقامهای ارشد افغانستان، پاکستان، امریکا و چین میشود، تغییر کرده است. زیرا طالبان در ۱۹ ماه اپریل، حملهی مرگباری را در یک مرکز امنیتی در کابل انجام دادند که در نتیجهی آن، ۶۴ تن کشته و حدود ۳۴۷ تن دیگر زخمی شدند. یک هفته پس از این حملهی خونین، رییسجمهور غنی در سخنرانیاش در پارلمان افغانستان، پالیسی تازهی امنیتی را اعلام کرد که در آن، ایستادگی جدی در برابر پاکستان، شبکهی حقانی، گروه داعش و طالبان بیان شده است. رییسجمهور غنی گفت: «ما از پاکستان انتظار نداریم طالبان را به میز مذاکره حاضر کند، بل از پاکستان میخواهیم به تعهدهای خود پایبند بوده و عملیات نظامی برضد شورشیان را اجرا کند.»
همزمان با پایانیافتن عملیات نظامی ناتو در افغانستان، نیروهای امنیتی این کشور مسوولیت تامین امنیت را در ماه دسامبر سال ۲۰۱۴ در سراسر افغانستان به عهده گرفتند. از زمانیکه رییسجمهور غنی مسوولیتاش را بهعنوان رییسجمهور به عهده گرفت، تلاش کرده تا «با استفاده از همهی منابع، برای پایانبخشیدن به خشونتها، وضعیت صلحآمیز را در کشور برقرار سازد.»
اما، آقای غنی مانند رییسجمهور قبلی بوده و نتوانسته کدام پیشرفتی در این زمینه داشته باشد. در واقع، سال گذشته، مرگبارترین سال برای افغانستان بود که در مجموع، شمار کشتهگان و زخمیان افراد ملکی، از ۱۱ هزار تن فزونی یافته بود. طالبان برای مدتی، کنترول کندز را در دست گرفتند و همچنان آنان پیشرفتهایی در ولایتهای دیگر، بهویژه ولایتهای جنوبی، شمالی و غربی افغانستان داشتند.
سخنرانی رییسجمهور غنی،برای نخستینبار نشان داد که دولت افغانستان، موضع سخت خود را در مقابل گروههای شورشی مخالف در پیشگاه عام اعلام کرد. این گروه، ظاهرا نمیخواهد به خونریزیها در کشور پایان دهد. بههمین خاطر، به مخالفت خود با دولت ادامه میدهد. اما از زمان سخنرانی غنی در پارلمان افغانستان، نیروهای امنیتی کشور، هنوز عملیاتی را برضد گروههای شورشی انجام ندادهاند. بهویژه در ولایتهای هلمند، کندز و بدخشان.
در جریان پنج ماه گذشته، ولسوالیهای شمالی ولایت هلمند، یکی پس از دیگری بهدست طالبان سقوط کرد. ولسوالی موسیقلعه آغاز و سپس نوزاد در ماه فبروری سال ۲۰۱۶، بعداً بخشی از ولسوالی سنگین و سپس گرشک و بعدا مارجه سقوط کرد. آخرین نمونه، ولسوالی خانشین میباشد. نیروهای امنیتی افغانستان، عملیاتهایی را برای بازپسگیری ولسوالی خانشین آغاز کردهاند. این نیروها، هنوز برای پاکسازی لشکرگاه، مرکز این ولایت تلاش میکنند. این در حالی است که طالبان نسبت به حکومت افغانستان، بخشهای بیشتر هلمند را در کنترول دارند.
علیرغم اینکه طالبان، عملیات بهاری خویش را راهاندازی کردهاند، اما وضعیت امنیتی در هلمند در دو ماه اخیر، آرام بوده و کدام حملهی بزرگ از سوی آنها مشاهده نشده و کدام ولسوالی جدید نیز بهدستشان سقوط نکرده است. رازی که پشت این آرامش نهفته، بیانگر این است که طالبان در جمعکردن محصولات تریاک سال روان، مصروف میباشند. این در حالی است که برعکس سالهای دیگر، دولت برنامهی جنگی برای ریشهکنسازی مواد مخدر را اخیرا آغاز کرده است.
در حالی که خلاف سالهای قبل، مواد مخدر، یکی از منبعهای مهم تمویل طالبان به حساب میآید، آنان از این منبع، عملیاتهایشان برضد دولت افغانستان را تمویل میکنند که به صورت اساسی از درآمد تریاک حاصل میشود. طالبان از دهقانان عشر جمع میکنند، آنها نوع دیگری از مالیات را نیز جمعآوری میکنند که به کشت مواد مخدرا اجازه میدهد و زمینهایی که در آن کوکنار کاشت شده را حفاظت میکند و همچنان آن را از عملیات دولت محفوظ نگهمیدارد. اخیرا، طالبان مالیات دیگری را زیر نام زکات جمعآوری میکنند، که از درآمد سالانهی محصول کشت مواد مخدر، توسط صاحبان زمین و دهقانان به دست میآید. از منابع دیگر درآمد این گروه، قاچاق مواد مخدر میباشد.
محصول مواد مخدر، در سال روان در مقایسه به سال پیش افزایش پیدا کرده است. چنانچه اخیرا دولت نیز در قسمت محصول مواد مخدر، کاری انجام نداده است. همچنان در قسمت تولید پر رونق مواد مخدر، طالبان نیز مواظباند تا با حملههای خود بر نیروهایی دولتی، آنان را تحریک نکند. لذا این وضعیت فرصت خوبی را برای شورشیان مهیا کرده تا محصولات مواد مخدر و مالیات را به صورت کامل جمعآوری کنند و برای عملیات بهاری، آمادگی بگیرند.
تحقیقات محلی ما نشان میدهد ، تقریبا ۹۸ درصد از شورشیان طالب در نیشزدن تریاک مصروفاند. آنان کارکارگران ماهر و پرکار میباشند. اما کارگران فصلی، از سراسر افغانستان برای کمک و نیشزدن تریاک میآیند. براساس عرف معمول که در کشتزارهای تریاک مروج است، آنانی که به این مزارع برای نیشزدن و جمعآوری محصول میآیند، در پایان یک سوم محصول به آنان تعلق میگیرد.
یک دهقان طی مصاحبه ای گفت: «گروههای مختلف طالبان، نه تنها برای جمعآوری مقدار زیادی از درآمد مالی از مالیات تریاک میآیند، بلکه جنگجویان این گروه پول هنگفتی را از نیشزدن تریاک در سال جاری نیز بهدست میآورند.» از زمانی که طالبان به جمعآوری و مالیات و محصول تریاک مصروف شدهاند، نیروهای امنیتی افغانستان فرصت کردهاند عملیات را برای بازپسگیری ولسوالیهای شمال هلمند راهاندازی کنند. در این حملهها، نه تنها شورشیان، بل منابع پرسود مالی آنان نیز مورد هدف قرار گرفته است. در افغانستان نیروهایی امنیتی در بخشهای زیادی، حالت دفاعی داشتند و انتظار مواد سوخت را میکشیدند.
در یک حرکت استراتژیک نیروهای امنیتی افغانستان ولسوالی خانشین را که چند هفته پیش بهدست طالبان سقوط کرده بود، دوباره پس گرفتند. اما این نیروها در سه ولسوالی شمالی دیگر این ولایت، جایی که طالبان به صورت مکمل کنترول آن را دارند و حکومت میکنند، پیشرفت چندانی نداشتهاند. از سوی دیگر، دولت نیز برای بازپسگیری ولسوالی مارجه، بخشی از ولسوالی ناد علی و روستای غربی باباجی در شهر لشکرگاه که در کنترول طالبان است، کدام برنامهای ندارد. در عوض، هردو دولت و طالبان برای عملیات بهاری آمادگی میگیرند.
دولت افغانستان، نه تنها کمکهای نظامی را از متحدین استراتژیک خود، ایالات متحده امریکا و ناتو، دریافت میکند، بل این کشور، کمکهای نظامی را از هند و روسیه نیز دریافت کرده است. علیرغم این کمکها، نیروهای امنیتی افغانستان از راهاندازی عملیاتهای جدی برضد طالبان در هلمند و سایر ولایتها، آنهم در زمان حساس ناکام بوده است. این موضوع، وضعیت ایدهآل و دلخواه را برای طالبان شورشی به وجود آورده، تا منابع حمایتی مالیشان در امان بوده و با استفاده از این وضعیت، برای خود جنگافزار نظامی تهیه و خریداری کنند و برای یک سال خونین دیگر، در افغانستان آمادهگی بگیرند.
بنا، دولت افغانستان پیش از قبل، بهترین فرصت برای ضربهزدن دشمن را در یک زمان مهم از دست داده است، اگرچه نیروهای امنیتی افغانستان، ادعا دارند که آنان در حال آمادهشدن برای حملهاند و برای دفاع از موقعیتشان آماده میشوند. اما با پولی که طالبان از محصول مواد مخدر به دست آورده و سربازگیریهای تازهای که کردهاند. در ماههای آینده، شاهد حملههای طالبان بر مناطق تحت کنترول دولت خواهیم بود. بنابر این، برای کاهش حملههای طالبان در ماههای آینده، دولت افغانستان نیاز دارد تا در برنامههای جنگیاش تجدید نظر کرده و حملههای تازهای را برای ضربهزدن طالبان در حیاتهای خلوتشان بهویژه زمانی که آنان مصروفاند و برای آینده خویش برنامهریزی میکنند، راهاندازی کند.
افزون بر این، این فصل میتواند فرصت خوبی برای دولت افغانستان باشد که در باره آغاز عملیاتهای شبانه برای هدفقراردادن رهبران طالبان و منابع مالی این گروه نیز فکر کند. همچنان، نیروهای امنیتی افغانستان باید عملیات جدی برای هدفقراردادن دلالان مالی طالبان، قاچاقچیان و مواد مخدری که آنان از دهقانان جمعآوری کردهاند را آغاز کنند، تا طالبان شورشی را از نظر مالی ضعیف سازند. در صورتی که نیروهای امنیتی افغانستان در پاسگاههای خود منتظر حملههای طالبان بمانند و بهجای اینکه ابتکار عمل به بگیرند، یا عملیات را راهاندازی کنند، بار دیگر سناریوی کندز در هلمند تکرار خواهد شد و البته این سناریو، بدتر و مرگبارتر از سناریوی کندز نیز خواهد بود
باز نویسی / عظیم رسالت